De “Dutch angle”: wat het is en hoe kun je het te gebruiken
Deze ongebruikelijke invalshoek is een effectieve manier om onrust en onzekerheid te
communiceren. Laten we eens kijken naar de oorsprong van de “Dutch Angle”en hoe deze
kan worden gebruikt om jouw verhaal te verbeteren.
Een "Dutch angle" is een schuine horizon in een foto-, video-, schilderij- of zelfs stripboeklijst.
Deze kunnen subtiel of extreem zijn. Misschien wel het meest bekende voorbeeld, tot op het punt
van absurditeit gedaan, is de televisieversie uit 1966 van de show Batman. In de serie krijgt elke
slechterik een schuine hoek omdat ze "niet op hetzelfde niveau" zijn.
Oorsprong van de “Dutch angle”
De “Dutch angle” is voortgekomen uit de Duitse expressionistische beweging van de jaren twintig
en dertig, en heeft dus niets te maken met Nederland. Wat wel bekend is, is dat het te maken heeft
met de vroege films van Robert Wiene. Deze omvatten The Cabinet of Dr. Caligari, dat de invals-
hoek uitgebreid gebruikte om de afwijkende geest van de hoofdrolspeler van de film te laten zien.
Door de hele moderne filmgeschiedenis heen is dit rare stukje camerawerk gebruikt om te laten
zien dat dingen afwijkend of vreemd zijn. Omdat we gewend zijn aan een vlakke wereld, geeft iets
dat scheef staat ons een ongemakkelijk gevoel.
De “Dutch angle” in de bioscoop
De (schuine)camerahoek werd veel gebruikt in “film noir” in de jaren 40 en 50. Denk aan films als
Notorious en, zoals bekend, The Third Man, met in de hoofdrol Orson Welles. Dat beeld maakte
zoveel los, dat Ben Hur-regisseur William Wyler na voltooiing regisseur Carol Reed een waterpas
schonk en hem smeekte om deze de volgende keer bij het maken van een nieuwe film op zijn
camera te plakken.
Toen Hollywood het omarmde en de getalenteerde filmmakers het begonnen te gebruiken, duurde
het even voordat het publiek dit ging opmerken. De term “Dutch angle” komt pas in de jaren zestig
met enige regelmaat in Amerikaanse kranten voor. In maart 1966 merkte Hal Humphrey, criticus van
de Los Angeles Times TV, een overwicht aan lastige invalshoeken op. Hij schreef: "Misschien heb je
gemerkt dat het beeld op je tv-scherm dit seizoen vaak op een schuine stand staat, naar rechts of
naar links. Het is slechts één van de vele tructechnieken die tv-regisseurs nu gebruiken om je
aandacht af te leiden van het feit dat er geen verhaal is". Humphrey ging verder met het afkeuren
van pan-blurs en jump-cuts en in het bijzonder om Roy Huggins te vernietigen.
The good and the bad
Steven Spielberg gooit een onnodig aantal cameratrucs in zijn meesterwerk Jaws uit 1976. Deze
inclusief een Hitchcock-zoomlens, een dubbele belichting en een “Dutch angle”. Elk van deze dient
echter het doel van de film. Spielberg gebruikt zijn gekantelde camera voor de eerste keer dat de
politiechef, gespeeld door Roy Schieder, de haai ziet. Zijn wereld is zojuist ontrafeld - hij had geen
idee hoe groot die zou worden. De “Dutch angle” oftewel camera-invalshoek geeft ons hier het idee,
dat er iets mis is.
Zoals veel filmtechnieken, wordt het alleen merkbaar bij extravagant gebruik. De sciencefiction-
bom Battlefield Earth uit 2000, met in de hoofdrol John Travolta, werd bijna volledig gefilmd met
“Dutch angle-invalshoeken” om redenen die niemand kon doorgronden. Dit bracht Roger Ebert
ertoe om het volgende in zijn recensie te schrijven: “De regisseur, Roger Christian, heeft van
betere films geleerd dat regisseurs hun camera's soms kantelen, maar hij heeft niet geleerd
waarom.
Wanneer gebruik je de “Dutch angle”?
De “Dutch angle” maakt kijkers een beetje ongemakkelijk. Wanneer het subtiel is gedaan, weten
mensen niet precies waarom iets vreemd lijkt, maar ze voelen het wel. Het wordt gebruikt om te
laten zien dat dingen niet helemaal normaal zijn. Batman gebruikt de techniek op beroemde wijze
bij het tonen van schurken. Jij kunt het echter gebruiken om te laten zien dat iets niet helemaal is
zoals het hoort te zijn. Een ding om in gedachten te houden is, dat jouw “Dutch angle” jouw film-
verhaal dient. Voeg er dus niet zonder reden eentje in.
Een voorbeeld
Een personage loopt een verjaardagsfeestje binnen, maar er klopt iets niet. Je kunt niet precies
zeggen waarom, maar wanneer ze door de kamer loopt en naar mensen kijkt, wordt ze achter-
dochtiger. Je kunt dit naar jouw publiek doorgeven door gebruik te maken van een “Dutch angle”-
schuine camera invalshoek.
Een andere gebruiksmogelijkheid
Het is ook mogelijk om een “Dutch angle”-invalshoek te gebruiken met minder sinistere motivatie.
Dat wil zeggen wanneer het ene personage hoger staat dan het andere. Carol Reed, regisseur
van "The Third Man" die de “Dutch angle” invalshoek in de populaire cinema bracht, betreurde
later dat hij de camera had gekanteld. “Ik denk niet dat het een goed idee was. Ik heb het sindsdien
niet veel gebruikt - alleen wanneer er iemand wordt neersgechoten die achter een andere zit en
ik zijn hoofd - filmisch gezien - niet wil afhakken ". Dit is dus een praktischer en minder stilistisch
gebruik van de gekantelde camera om twee mensen in een frame te houden.
Hoe te gebruiken
Vergeet niet, dat ook bij gebruik van de “Dutch angle” de basisregels voor beeldcompositie nog
steeds van toepassing zijn. Het feit dat je een nieuwe truc gebruikt, ontslaat je niet van het maken
van een prachtig frame dat informatie geeft aan het publiek. Wees ook op je hoede voor waar
dingen zich in het kader bevinden; let op kleur, focus en belichting en let ook op de stemming die
je wilt creëren. Het subtiel gebruik van de “Dutch angle” is bijna een onbewust signaal voor de
kijker om het gevoel te krijgen dat er iets niet helemaal klopt. De eerste keer dat je dit gaat
gebruiken zou niet tijdens een nieuwe shoot moeten zijn. Het meest verstandige is om er eerst
mee te oefenen. Kijk daarom ook eerst eens naar films op TV of in de bioscoop en probeer te ont-
dekken of deze camera-invalshoek is gebruikt en maak vervolgens een analyse met welk doel
deze is gebruikt.
Ten slotte, als je bij het maken van een nieuwe film een kans hebt waarvan je denkt dat een
“Dutch angle”-invalshoek kan werken, probeer die dan in dat eigen project op te nemen.
Maak wel indien mogelijk ook back-upopnamen met een horizontale horizon, voor het geval het
niet werkt.
Bron: Kyle Cassidy
Kyle is filmmaker, fotograaf en schrijver